گذشته زعفران در جهان

گذشته زعفران در جهان

گزارشهای مختلف تاریخی و سفرنامه ها و منابع جغرافیایی نشان می دهد که زعفران در طول سال های مدیدی تنها در خاورمیانه از رشد و توسعه برخوردار بوده است و گاهی در برخی از دوره های قدرت سیاسی حاکم بر این منطقه گونه هایی از زعفران به شهرت جهانی رسیده است و همزمان با افول قدرت ها و انقراض سلسله های حامی کشاورزی، زعفران نیز به دوران رکود فرو رفته است.

گذشته از این در دوره های جدید شاهد ترویج و احیای کاشت زعفران بوده ایم که مهم ترین مناطق زعفران خیز جهان در فاصله عرض های جغرافیایی ۳۰ تا ۴۰ درجه شمالی و در محدوده فلات ایران و اسپانیای کنونی قرار گرفته است. اگرچه شهرت و مرغوبیت جهانی زعفران در ادوار تاریخی همواره به منشا و خاستگاه آن «ایران» تعلق داشته است با این حال در سال های اخیر شاهد معروفیت زعفران دیگر کشورها نیز بوده ایم.

در حقیقت جابجایی و کاشت زعفران در بستر جغرافیایی بسیار وسیع یادشده به یاری ایرانیان و پس از ظهور اسلام به کمک مسلمانان صورت گرفته است. اسپانیا و ایران از دیرباز دو قطب مهم تولید و عرضه زعفران بوده اند. «آدام منز» در کتاب «تمدن اسلامی در قرن چهارم»درباره زعفران نوشته است: زعفران – به دلیل گرانی قیمت در مناطق خاصی همچون شام، جنوب فارس کاشته می شده اما مرکز اصلی آن «میدیای» قدیم یا «همدان» فعلی بوده است. در همین زمان از شهر «طلیطله» مقادیر بسیاری زعفران به دیگر نقاط صادر می شده است.

«شریف ادریسی» که در ابتدای قرن ششم هجری قمری (قرن دوازدهم میلادی) می زیسته در وصف «اندلس» یا اسپانیای قدیم از کشت زعفران در شهرهای «وادي الحجازه» و «بیاسه» خبر داده که به دلیل حاصل خیزی زمین زعفران فراوانی به دست می آمده است.

پس از اسپانیا می توان از مراکش نام برد. یکی از مناطق کاشت زعفران در قاره آفریقا، منطقه ای بوده که اکنون بین مراکش و تونس تقسیم شده است. با آثاری که در دست است کاشت زعفران در کناره های دریای مدیترانه انجام می شده است و در بخش های جنوبی تر به دلیل شرایط نامساعد اقلیمی کاشت زعفران امکان پذیر نبوده است.

از الجزایر نیز می توان به عنوان یکی از تولید کنندگان جزء زعفران در قرن های گذشته نام برد. یمن نیز از جمله مناطقی است که «سامان» در سفرنامه های خود از کشت زعفران در آن یاد کرده اند.

در سوریه و مناطقی از لبنان کنونی، بخصوص اطراف شهرهای «صیدا» و «بيروت»، زعفران کشت می شده اما «یعقوبی» در «تقویم البلدان» یادآوری کرده که مردم این مناطق همگی پارسیانی که به اجبار به این مناطق کوچانده شده اند.

در سوی دیگر از کشمیر و افغانستان کنونی می توان نام برد که در مناطقی از آنها عده ای به کشت زعفران اشتغال داشته اند.

احتمال می رود که معرفی زعفران به هندیان و اهالی کشمیر توسط زرتشتیانی صورت گرفته است که مقارن ورود اعراب به ایران به سوی آن مناطق در حرکت بوده اند.

اما افغانستان در گذشته هایی که از آن یاد می کنیم بخشی از خراسان کهن بوده است و بسیار بدیهی است که گیاهی مانند زعفران از یک سوی خراسان به سوی دیگر آن منتقل شده باشد. «بادغیس» و آبادی «درغش» دو منطقه ی مهم کشت زعفران بوده اند.

ترکیه، سرزمین های مسلمان نشین شوروی سابق مانند تاجیکستان و مناطقی از ماوراء النهر یا ترکمنستان کنونی و باکو که از شهرهای آذربایجان کنونی است از دیگر مناطقی هستند که روزگاری به کاشت زعفران شناخته شده اند. اگر چه می دانیم که به دلیل حجم اندک تولید زعفران در برخی مناطق یاد شده شهرت این مناطق به زعفران بیشتر در محدوده بازرگانی بوده است.

مبحث بعدی جایگاه زعفران در حال حاضر خواهد بود.

زعفران ایران(قسمت بیستم)

شرکت بازرگانی فیروزه با ۳۵ سال سابقه در امور مربوط به واردات، صادرات، حمل و ترخیص آماده همکاری با بازرگانان، تولیدکنندگان محترم در تمامی زمینه ها اعم از واردات مواد اولیه تولیدی، دستگاه های خطوط تولید، ماشین آلات صنعتی، ظروف بسته بندی زعفران و انواع کالاهای آماده مصرف می باشد.